Sa lá atá inniu ann, tá an daonlathas faoi bhagairt ní amháin i réigiúin atá faoi réimis údarásacha, ach sa ‘saol saor’ freisin, áit a bhfuil ceisteanna tromchúiseacha curtha chun cinn maidir le cearta an duine agus an tsaoirse cainte. Tá an cur chun cinn ‘ar chumhacht chun ghabháil’ agus plean nua ollmhór a chur i bpráctas chun coir amach anseo a chosc, mar shampla in Ceanada, mar léiriú soiléir ar na claochlaithe atá ag teacht chun cinn i bhféiniúlacht agus i mbeartas daonlathach an Iarthair. Cé go bhfuil sé tábhachtach dul i ngleic le fuath agus le gáinneáil, tá ceisteanna ardaithe maidir le cén chaoi a bhféadfaí rialacha den sórt sin a mbaintear mí-úsáíodh astu agus an tionchar a d’fhéadfadh a bheith acu ar shaoránach neamhchiontach.
Ar an drochuair, tá an bealach seo chun smachtbhannaí luatha a chur i bhfeidhm ag teacht chun cinn mar thoradh ar na hionsaithe a bhí ann ar an daonlathas féin. Mar is léir i gcomhthéacs na gCeanada, nuair a thugtar isteach nósanna imeachta den sórt sin féadfaidh sé dul i bhfeidhm ar iontaobhas an phobail i gcórais dhlíthiúla agus dlí a chosaint. Feictear dóibh siúd atá ag iarraidh bearta éigeandála den sórt sin a chur in áit chun úsáid bhreise a bheith acu le cur i gcoinne naimhde polaitiúla nó socruithe sainordaithe daoine altrama. Is cuid de seo ná dioscúrsa cinsireachta a théann i bhfeidhm go mór ar shaoirse cainte, bunphrionsabal aon daonlathais bhríomhar.
Go stairiúil, tá cearta a chosaint tar éis seasamh mar cheann de na colúin is tábhachtaí i dtógáil agus i gcosaint stát daonlathach. Mar sin féin, tá an baol ann go bhféadfaí na cearta sin a laghdú de réir mar a thosaíonn an timpeallacht pholaitiúil ag athrú agus eagla agus neamhchinnteacht ag méadú. Is mór an t-údar imní é seo, go háirithe i dtéarmaí conas a d’fhéadfadh an chumhacht seo dul chun donais, ag tarraingt ar an sampla de ‘Pre-Crime’ atá le feiceáil i scéinséirí dystopian mar ‘Minority Report’, áit a mbítear ag tuar coireanna sula dtarlaíonn siad, ag éirí mar chás samplach den reacht seo.
Tá eilimintí den sórt sin de léargas roimh ré dodhéanta a aithint gan cur isteach ar phríobháideachas duine agus gan bhunús láidir sonraíochta agus cruthúnas a sholáthar go bhfuil an duine ciontach cheana féin. Is dúshlán mór é seo agus é ag dul i ngleic le cearta an duine mar aon le hiarrachtaí chun sábháilteacht a chinntiú. Féadann tionchar na n-aithrisí seo ar smacht dlí mar gheall ar rioscaí agus cásanna éigeandála a mhúnlú nach féidir a thuar go beacht.
I measc na n-eilimintí conspóideacha tá an úsáid a bhaintear as conclúidí réamhbhreithe agus próifílíocht, atá ina gcroílár an pholasaí seo. Cé gur féidir leo a bheith tábhachtach chun bagairtí amach anseo a aithint, is minic a chuirtear i bhfeidhm iad gan dóthain machnaimh ar na hiarmhairtí fadtéarmacha. Tá sé seo cosúil leis na dúshláin a chonacthas le cúrsaí imirce agus monatóireacht slándála, áit a mbíonn claonadh ann daoine áirithe a aicmiú go míchuí mar bhagairtí bunaithe ar ghnéithe cosúil le náisiúntacht, reiligiún, nó ciníoch.
Sa deireadh, is é an cheist mhór atá ann ná cibé an féidir le daonlathas maireachtáil le bearta den sórt sin gan a chroíluachanna a thréigean. Mar shampla, sa chás seo in Ceanada, léiríonn sé an coimhlint idir na hionchais shóisialta do shábháilteacht i gcoinne na gceart atá ag saoránaigh gan a bheith faoi amhras gan údar. Is dá bhrí seo go bhfuil sé ríthábhachtach go mbeadh plé oscailte agus macánta ann maidir le conas is féidir le dlíthe nua dul chun cinn a dhéanamh gan sárú ar na prionsabail a bhfuil daonlathas bunaithe orthu.
Mar fhocal scoir, ní mór dúinn a bheith airdeallach faoi conas a dhéantar dlíthe a fhorfheidhmiú agus a léirmhíniú. Gan maoirseacht chuí, d’fhéadfadh rialacha nua mar seo a bheith ina huirlisí do mhí-úsáid chumhachta, ag cur cosc ar shaoránaigh ón gcumhacht a sheiceáil a bheidís ag súil leis. Tá sé tábhachtach go mbeadh córas ann a dhéanann monatóireacht ar na rialacha seo go leanúnach, ag cinntiú nach ndéantar éilliú ar phróisis dhaonlathacha agus go bhfuil cirt agus cothromaíocht cothrom na féinne i gcónaí.
Leave a Reply