Ag tuileadh eolais a bhaint amach ón spás, cúinne áirithe sa réalteolaíocht, is ionann teagmháil leis an anaithnid agus cumas ollmhór do dhul chun cinn eolaíoch. Is sampla iontach é an turas is deireanaí atá déanta ag an Parker Solar Probe ó NASA, áit a ndearna sé taifeadadh ar fheiniméan suntasach: vórtacs gréine agus é ag eitilt trí atmaisféar na gréine. Léargas iontach é seo ar an bhfís nach bhfacthas ariamh cheana agus tá sé mar chuid dár dtuiscint ar dínamachaíocht chasta na gréine.
Gan amhras, is eachtra í an fhianaise ar an vórtacs seo a léiríonn an nuálaíocht agus an crógacht a bhaineann le fisic spáis. Cé go bhféadfadh an íomhá a bheith cosúil le rud éigin as scannán ficsean eolaíochta, tá sí bunaithe ar thaighde dáiríre. Léiríonn an vórtacs seo cruinneas an uirlis a úsáideadh le haghaidh an turais seo, an WISPR (Wide-field Imager for Solar Probe), atá deartha go sonrach chun feiniméin mar seo a ghabháil agus a anailísiú go mion.
Cuid ríthábhachtach den taighde seo is ea an tuiscint ar scála an fhórsa nádúrtha seo. Tagraíonn tráchtanna ó shaoránaigh eolacha ar líne go raibh méid an vórtacs idir 36,000km agus 174,000km, méideanna a fhaigheann a macasamhail i 3 go 13 oiread trastomhas an Domhain. Tugann sé sin léargas dúinn ar an scála iontach agus an t-éifeacht ab fhéidir a bheith ag feiniméin spáis ar ár dtuiscint ar dhlíthe na físice.
Ach, cé go bhfuil físeáin den sórt sin tógálach agus spreagúil, éilíonn siad tuiscint níos doimhne ar an méid atá á bhreathnú againn i ndáiríre. Mar shampla, bhí díomá ar roinnt breathnóirí a d’fheach an t-ábhar seo mar gheall ar easpa scála soiléir agus samhlaíocht dath. Tugann sé seo suntas don dúshlán a bhaineann le uirlisí spáis a fhorbairt nach amháin go bhfeidhmíonn faoi choinníollacha deacra ach a thugann sonraí beachta agus inléirithe freisin ar féidir leis an duine coitianta iad a thuiscint agus a luacháil. Ceist ábhartha eile a d’éirigh as an bplé ná an t-idirdhealú idir an t-ábhar a fhaigheann sonrú i bhfoirm minicíochta agus an t-idirghníomhaíocht iarbhír ‘fuaime’ a d’fhéadfaí a bheith mar thoradh ar tharchur tríd an spás, rud a bhfuil a dúshlán féin ag baint leis.
Ar an láimh eile, tá sé tábhachtach a mheabhrú go bhfuil gluaiseacht an Parker Solar Probe i bhfad níos casta ná mar a bheadh súil ag duine. Deir eolaithe go soláthraíonn an éifeacht ‘slingshot’, a úsáidtear le luasghéarú an spáslong i dtreo na gréine, míniú ar conas a thrasnaíonn an spáslong an spás cóngarach don ghrian ag luasanna suntasacha. Is minic a chuireann roinnt úsáideoirí an buntáiste seo i bhfáthann leis an méid breise fuinnimh cinéitiúil atá ag an probe agus é ag dul timpeall na gréine. Cé go bhfuil an díospóireacht teicniúil i bhfad níos doimhne agus casta, is iontach an léiriú atá ann ar chumhacht agus ar chuimsiú an eolais atá bainte amach ag innealtóirí agus eolaithe réalteolaíochta
Mar fhocal scoir, is é an príomhtheachtaireacht a fhaighimid ón eachtra seo ná go bhfuil an raon feidhme le haghaidh taiscéalaíocht spáis chomh mór sin is go bhfaigheann feiniméin cosúil leis an vórtacs gréine aird ní hamháin ar shaineolaithe ach ar an bpobal i gcoitinne. Tá gach céim chun cinn inár dtuiscint ar an spás seachtrach mar chuid d’oidhreacht an chine daonna agus leagann sé béim ar an ngá atá le leanúint ag tógáil ar an eolas atá againn chun freastal ar fheiniméin níos airde agus níos casta amach anseo. Cuireann sé seo béim freisin ar an tábhacht a bhaineann le tionscadail spáis mar Parker Solar Probe, nach simplí aistritheoirí eolais iad ach fíorlaochra ar bhealach a oscailt réimsí nua dár dtuiscint ar fhisic an chruinne.
Leave a Reply